Mayoz Bölünme

Mayoz bölünme; eşeyli üreyen canlılarda üreme ana hücrelerinden(2n), üreme hücresi (n) (eşey hücresi) meydana getiren bir bölünme şeklidir.

ÖZELLİKLERİ

• Kromozom sayısı yarıya iner. Bu durum nesiller boyunca kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar. (Mayoz bölünme sonucu yarıya inen kromozom sayısı, döllenme ile tekrar normal sayısına ulaşır)
• Bölünme sonucunda 4 yeni hücre oluşur.
• Eşeyli üreyen canlılarda görülür.
• Kromozomlar arasında parça değişimi olduğu için kalıtsal çeşitlilik sağlar.
• Ürem hücrelerinde görülür ve sprem, yumurta ve polen oluşur.

ÜREME HÜCRELERİ:

EŞEYLİ ÜREME

• Bir türe ait dişi ve erkek bireyin vücutlarında oluşan üreme (eşey) hücrelerinin birleşmesiyle gerçekleşen üreme çeşididir.
• Üreme hücreleri mayoz bölünme ile oluştuğundan canlılarda çeşitliliği sağlar.

HOMOLOG KROMOZOM

• DNA+Özel Protein=Kromozom
• Saç rengi, göz rengi gibi kalıtsal özelliklerimizi belirleyen DNA bölümüne GEN denir.
• Karakterlerin belirlenebilmesi için (saç rengi, göz rengi…) iki adet gen bir arada bulunur. Bu genlerden biri anneden biri babadan gelir.
• Bir canlıda karşılıklı olarak aynı karaktere ait genleri taşıyan biri anneden biri babadan gelen genellikle aynı şekili büyüklük ve aynı karaktere etki eden kromozom çiftine homolog kromozom denir.
• Mayoz bölünmede homolog kromozomlar birbirinden ayrıldığı için kromozom sayısı yarıya iner.

MAYOZ BÖLÜNME EVRELERİ

Mayoz bölünme 2 aşamada gerçekleşir. Bu aşamaların isimleri ‘’Mayoz 1’’ ve ‘’Mayoz 2’’dir.

İNTERFAZ:

• Hazırlık evresidir.
• Çekirdek zarı erimeye başlar
• DNA kendini eşler ve  kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturmaya başlar
• Sentriol  kendini eşler
• Mitokontri daha fazla çalışmaya başlar ve enerji üreterek hücreyi bölünmeye hazırlar.
• Ribozom daha fazla çalışmaya başlar ve protein üreterek hücreyi bölünmeye hazırlar.

MAYOZ 1

PROFAZ 1:

• Kromozomların oluşumu biter
• Çekirdek zarı tamamen erir.
• Sentrioller kutuplara, kromozomlar ekvatora doğru harekete başlar.
• Parça değişimi olayı gerçekleşir.

METAFAZ 1:

• Homolog kromozomlar karşılıklı olarak ekvatora dizilirler.

ANAFAZ 1:

• Homolog kromozomlar ayrılırlar ve farklı kutuplara doğru çekilirler.
• Böylece kromozom sayısı yarıya iner.

TELOFAZ 1

• Çekirdek bölünmesi biter ve sitoplazma bölünmesi başlar
• Çekirdek zarı oluşur.
• Hayvan hücresi boğumlanarak, bitki hücresi ara lamel (plak) oluşturarak sitoplazma bölünür ve sonuçta 2 yeni hücre oluşur.

MAYOZ 2

Mayoz 1’de oluşan iki hücre ayrı ayrı mayoz 2 geçirirler

Başlangıçta gerçekleşen interfaz (hazırlık) safhası mayoz 2’de gerçekleşmez.

PROFAZ 2

• Kromatin iplik kısalıp kalınlaşır ve kromozomları oluşturur.
• Çekirdek zarı tamamen erir.
• Sentrioller kutuplara, kromozomlar ekvatora doğru harekete başlar.

METAFAZ 2

• Kardeş kromatidler ekvatora dizilir.

ANAFAZ 2

• Kardeş kromatidler ayrılır ve karşılıklı kutuplara çekilirler.

TELOFAZ 2

• Çekirdek bölünmesi biter ve sitoplazma bölünmesi başlar
• Çekirdek zarı oluşur.
• Hayvan hücresi boğumlanarak, bitki hücresi ara lamel (plak) oluşturarak sitoplazma bölünür ve sonuçta 4 yeni hücre oluşur.

PARÇA DEĞİŞİMİ (CROSSİNG-OVER)

• Parça değişimi homolog kromozomlar arasında meydana gelir.
• Mayoz bölünmenin Profaz I safhasında oluşur.
• Yan yana gelen homolog kromozomların birbirlerine değen bölümlerindeki kromozom parçaları değiş tokuş yapılır.
• Parça değişimi ile gen dizilimi yani şifre farklılaştığı için canlılar arasında çeşitlilik sağlanır.

MİTOZ VE MAYOZ ARASINDAKİ FARKLAR

Böylelikle Mayoz Bölünme konusunu tamamladık. Umuyoruz ki bu konuyu yararlı bulmuşsunuzdur.

Bu konu anlatımının çalışma kağıdına buradan ulaşabilirsiniz.

Güncel konular için facebook ve google+ üzerinden bizi takip edebilirsiniz. Tekrar görüşmek üzere…