DNA ve Genetik Kod

DNA ve Genetik Kod konusu içinde, DNA’nın yapısı ve özelliklerini, DNA’nın kendini nasıl eşleyip onardığını öğreneceğiz.

DNA ile İlgili Kavramlar:

  • Bir canlının, canlılık özelliği gösteren en küçük birimine hücre denir.
  • Hücrenin içinde hücrenin yönetiminden sorumlu çekirdek denilen kısım bulunur. Çekirdek hücrenin yönetim merkezidir. Çekirdeğe bu yönetme yetkisini içinde bulunan yönetici molekül DNA verir.
  • DNA, bir canlıya ait, nesilden nesile aktarılan bütün kalıtsal bilgileri taşır.
DNA ve Genetik Kod
DNA’nın Yapısı
  • DNA, özel proteinlerle birleşerek çekirdek içinde kromozom denilen yapı olarak bulunur.

Amaç: Yerden kazanmak

  • Kromozomlar hücre bölünmediği zamanlarda, çekirdek içinde kromatin iplik denirlen yün yumağı halini alırlar. Burada amaç; çekirdek içinde kalıtsal materyalin daha az yer kaplamasını sağlamaktır.
  • DNA’nın bir karakterin (bir özelliğin) oluşmasından sorumlu parçasına gen denir.
DNA ve Genetik Kod
  • Nükleotid, DNA’yı oluşturan en küçük birimdir.

Bir nükleotidin yapısı:

Nükleotidin Yapısı

Bir nükleotid; 1 adet fosfat, 1 adet deoksiriboz şeker ve 1 adet bazdan oluşur.

DNA’nın Özellikleri:

  1. Hücrenin yönetici molekülüdür.
  2. Canlılara ait kalıtsal bilgileri nesilden nesile taşır.
  3. DNA = Deoksiribo Nükleik Asit
  4. DNA;
    • Gelişmiş canlılarda çekirdek içinde,
    • İlkel yapılı canlılarda (çekirdek olmadığı için) sitoplazmada bulunur.
  5. DNA, hücre içinde özel proteinlerle birleşerek kromozom yapısında bulunur. Bu şekilde paketlenmesinin nedeni; hücre içinde daha az yer kaplamaktır.
  6. DNA, birbirine sarmak şeklinde dolanmış 2 adet iplikten oluşur.
  7. DNA’nın bu halini sarmal yangın merdivenlerine benzetebiliriz.
    • Bu merdivenin her bir basamağı nükleotidlerden oluşur.
    • Karşılıklı ipliklerde, her bir basamakta; Adenin nükleotidi karşısına, Timin nükleotidi; Guanin nükleotidi karşısına, Sitozin nükleotidi gelir.
    • Bu basamaklarda karşılıklı nükleotidleri zayıf hidrojen bağları birbirine bağlar.

DNA’nın Kendini Eşlemesi:

DNA’nın Kendini Eşlemesi

Hücreler, kendilerine benzer yeni hücreler oluşturmak için, yani yapılarındaki kalıtsal bilgileri diğer nesillere aktarmak için bölünürler.

Bölünme öncesi bu bilgileri taşıyan DNA, kendisinin bir kopyasını oluşturur ve 2 katına çıkar. Buna DNA’nın kendini eşlemesi denir.

DNA’nın kendini eşleme basamakları sırasıyla:

  1. DNA’nın çift zinciri arasındaki hidrojen bağları kopar ve DNA bir fermuar gibi açılır.
  2. Sitoplazmadaki serbest nükleotidler eşlenen DNA’nın yanına gelir.
  3. DNA’da her bir nükleotidin karşısına, serbest nükleotidlerden biri kurala göre yerleşir (A=T, G=S)
  4. Eşler tamamlandığında birbirinin kopyası iki DNA meydana gelir.

DNA’nın kendini eşlemesi sırasında, çeşitli nedenlerle (radyasyon, ilaç…) bazı hatalar meydana gelebilir. Bu hatalara mutasyon denir.

Mutasyonlar, DNA’daki gen dizilimlerini değiştirerek, üreme hücrelerinde meydana geliyorsa, kalıtsal çeşitlilik sağlar.

DNA’nın Kendini Onarması:

Çeşitli nedenlerle DNA, nükleotidlerinden birini kaybederse kendini onarabilir. Ama bunun olması için belli kurallar vardır:

Nüklotidin kendini onarması
Nüklotidin Kendini Onarması

Bu yazının çalışma kağıdına buradan ulaşabilirsiniz.

Bu yazının özet konu anlatımına buradan ulaşabilirsiniz.

DNA ve Genetik Kod

Güncel konular için facebook instagram ve google+ üzerinden bizi takip edebilirsiniz. Tekrar görüşmek üzere.

2 Yorum

  1. Bekir Ocak 26, 2021
  2. Nurdagül Mart 12, 2021

Cevap Yaz