Maddenin Tanecikli Yapısı
Bu ünitemizde maddenin tanecikli yapısı, atomun yapısını, atomu oluşturan parçacıkları ve özelliklerini, molekül nedir? kavramlarını öğreneceğiz.
Atom Nedir? | Atomun Yapısı
Canlıları oluşturan en küçük yapı birimi hücre iken cansız varlıkları oluşturan en küçük yapı birimine atom denilir. Atomun merkezinde çekirdek; etrafında ise katmanlar bulunur. Atomu oluşturan temel parçacıklar “elektron, proton ve nötron” dur. Maddenin tanecikli yapısı bunlardan oluşur.
Proton ve nötron atom çekirdeğinde bulunurken elektron ise çekirdeğin etrafındaki katmanda bulunur.
Proton, nötron ve elektronların yük durumları birbirinden farklı oldukları için bir arada durabilirler.
Elektronlar hem kendi etrafında hem de çekirdeğin etrafında dönerler. Hızlı dönmeleri ve protonla oluşan çekim kuvvetinden dolayı çekirdeğe düşmezler veya katman dışına fırlamazlar. Çekirdek ile elektronlar arasında çok fazla boşluklar vardır. Atomun hacmini elektronlar oluşturur.
ATOMLA İLGİLİ BAZI TEMEL KAVRAMLAR
KATMAN
Elektronların bulunma olasılığının olduğu yerlerdir. Katmanlar çekirdeğin etrafında küresel yapıya sahiptirler.
İlk katmanda en fazla 2; diğer tüm katmanlarda en fazla 8 elektron bulunabilir. Elektronlar öncelikle ilk katmana dolarlar. 2’den fazla elektron varsa kalan elektronlar sırasıyla diğer katmana dizilirler.
NÖTR ATOM
Proton sayısı elektron sayısına eşit olan atomlardır. Proton sayısı elektron sayısına eşit olmayan atomlar iyon halindedir. Atom pozitif yüklü iyon ise “katyon”; negatif yüklü iyon ise “anyon” dur.
KÜTLE NUMARASI
Proton ve nötron sayılarının toplamıdır.
ATOM NUMARASI
Proton sayısına aynı zamanda atom numarası da denir. Proton sayısı atomun kimliğini belirler.
Farklı elementin elektron ve nötron sayıları aynı olabilir ancak proton sayısı aynı olamaz. Aynı elementin farklı atomlarının proton ve elektron sayısı aynı olabilir ancak nötron sayısı aynı olamaz.
ATOM MODELİNİN TARİHÇESİ
Maddenin tanecikli yapısı’nın bulunduğunu belirten ve bu konularda araştırmalarda bulunmuş bilim adamları aşağıdaki gibidir.
Democritus
Maddelerin tanecikli yapıda olduğunu söyleyip maddenin en küçük yapı birimine atom adını vermiştir.
John Dalton
Atom konusunda ilk bilimsel çalışmayı yapmıştır. Atomun içi dolu, parçalanamayan küreler olduğunu ve farklı elementin atomlarının farklı olduğunu belirtmiştir.
John Joseph Thomson
Atomun daha küçük parçalardan oluştuğunu bulmuştur. Thomson’ın atom modeli üzümlü kek gibidir. Kek pozitif yükleri, üzümler negatif yükleri temsil eder.
Ernest Rutherford
Pozitif yüklere proton, pozitiflerin yüklerin bulunduğu yere de çekirdek adını vermiştir. Elektronların çekirdeğin etrafında gezegenlerin Güneş etrafında döndüğü gibi döndüğünü söylemiştir. Çünkü çekirdekle aralarında çekim kuvveti olan elektronların çekirdeğe düşmemesi için çekirdek etrafında dönmeleri gerekmektedir.
Niels Bohr
Elektronların çekirdeğin etrafında rastgele değil, çekirdeğe belli uzaklıklarda katmanlarda olduğunu söylemiştir.
Modern Atom Teorisi
Elektronların çok hızlı hareketinden ötürü elektronların yeri tam olarak bilinemez. Elektronlar çekirdeğin etrafında bulunma olasılıklarının bulunduğu yer olan elektron bulutunda bulunabileceğinden bahsedilir.
Atomların Kararlı Halde Olma Durumları
Atomların kararlı halde olma durumları elektron dağılımlarındaki son yörüngede bulunan elektron sayısı belirler. Son yörünge de iki veya sekiz tane elektron varsa atom kararlı haldedir. Bu dağılıma sahip atomlara soy gaz veya asal gaz denir. Helyum, Neon, Argon gibi atomlar soy gazlara örnek olan atomlardır.
Kararlı halde olmayan atomlar elektron alarak veya vererek, iyon haline geçerek, kendilerine en yakın olan soy gaza benzetmeye çalışırlar.
Bir atom son katmanındaki elektron sayısını 2’ye tamamlamasına dublet kuralı, 8’e tamamlamasına ise oktet kuralı denir.
Son yörüngesinde 1,2,3 elektron bulunduran atomlar genellikle elektron verirler (Hidrojen ve Helyum hariç), son yörüngesinde 5,6,7 elektron bulunduran atomlar ise elektron alarak kendilerini kararlı hale getirirler.
Örnekler
Atomun elektron alması veya vermesi durumunda atom iyon haline geçer. Elektron veren atomlar + (pozitif) yüklü iyona; elektron veren atomlar ise – (negatif) yüklü iyona dönüşürler.
Negatif yüklü iyonlara anyon, pozitif yüklü iyonlara ise katyon denir.
MOLEKÜL
İki veya daha fazla atomdan oluşmuş atom kümelerine molekül denir. Moleküller aynı atomdan oluşabileceği gibi farklı atomlardan da oluşabilirler.
Oksijen ve su gibi az sayıda oluşan moleküllere basit yapılı molekül; protein ve karbonhidrat gibi çok sayıda atomdan oluşan moleküllere karmaşık yapılı molekül denir.
Böylelikle Maddenin Tanecikli Yapısı konusunu tamamladık. Umuyoruz ki bu konuyu yararlı bulmuşsunuzdur. Güncel konular için facebook , google+ ve twitter üzerinden bizi takip edebilirsiniz.
Bizlere destek olmak için sayfanın en altına yorum yapabilir veya sosyal medyadan çalışmalarımızı paylaşabilirsiniz. Geri bildirimleriniz bizim için önemli. Tekrar görüşmek üzere.
